BMW Art Cars serisinin hikayesi, 1975’te Fransız yarış pilotu Hervé Poulain’in sanat ile otomotiv dünyasını biraraya getirme isteğiyle başladı.&nbsp;Projenin ilk adımlarını Poulain, otomobil üreticisine bizzat kendisi başvurarak attı. Dönemin önde gelen sanatçılarından Amerikalı heykeltıraş Alexander Calder’ın tasarladığı BMW 3.0 CSL ile Poulain, Le Mans 24 saat yarışına katıldı. Calder’ın cesur renk bloklarıyla kaplanan 93 numaralı otomobili, piste yalnızca bir yarış aracı değil, aynı zamanda hareket eden bir sanat eseri olarak çıktı.&nbsp;Poulain, yarışı teknik sebeplerle tamamlayamamış olsa da da izleyiciler sanat ile mobiliteyi biraraya getiren tarihî bir âna tanıklık etti. Bu sayede BMW Art Cars macerası başladı. <img src="https://images.aposto.com/2025/8/3/1758723422319.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.79" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Bu girişimle birlikte BMW Art Cars, estetik bir deneyi aşarak sanatın ve mühendisliğin sınırlarını sorgulayan bir felsefeye dönüştü. Proje, sanatçılara hiçbir teknik veya estetik kısıtlama getirmeden otomobili bir tuval gibi kullanma özgürlüğü tanıdı. Böylece her Art Car, bir yandan dönemin sanat anlayışını yansıtırken bir yandan da otomobilin kimliğini yeniden tanımladı. Birbirinden farklı sanatçılara alan tanıyan bu koleksiyon, 50 yıldır farklı kuşakların sanata, tasarıma ve teknolojiye bakışını aynı çerçevede buluşturdu.Poulain’in vizyonu, BMW’nin yıllar içinde farklı sanatçılarla birlikte ürettiği uzun soluklu bir koleksiyonun başlangıcını oluşturdu. 1976 yılında Frank Stella, bir BMW 3.0 CSL üzerinde çalıştı; araç, 21 numarayla Le Mans’a katıldı. Devasa bir grafik kağıdını andıran çizgilerden oluşan tasarımıyla ve 750 beygirlik devasa motor gücüne sahip bu yarış otomobili, rakiplerinden kolaylıkla ayrıştı.1977’de ise pop art sanatçısı Roy Lichtenstein’in tasarladığı BMW 320i Turbo, sanatçıya özgü “Ben Day dots” deseniyle süslendi. Hervé Poulain ve Marcel Mignot, 50 numarayla yarışa giren bu aracı genel sıralamada dokuzunculuğa, kendi kategorisinde ise birinciliğe taşıdı.<img src="https://images.aposto.com/2025/8/3/1758723459675.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.79" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">İki yıl sonra, 1979’da, belki de bugün BMW Art Car denince akıllara ilk gelen eserlerden biri olan Andy Warhol’un tasarımı ortaya çıktı. Sanatçının bizzat boyadığı BMW M1, tarihteki en değerli otomobillerden biri &nbsp;kabul ediliyor. Warhol, diğer sanatçılardan farklı olarak, ölçekli bir model tasarlayıp otomobilin boyasını başkalarına yaptırmak yerine, işi bizzat kendisi üstlendi; yalnızca 28 dakikada 6 kilo boyayla otomobili boyadı. Warhol eserini şöyle anlatıyordu:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9);" style="color: rgb(9, 9, 9); margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">“Hızın görsel bir imgesini göstermeye çalıştım. Bir otomobil gerçekten yüksek hızda ilerlediğinde tüm çizgiler ve renkler bulanıklaşır.”&nbsp;</blockquote>Andy Warhol’un spontane ve ekspresif fırça darbeleriyle kaplanan BMW M1’i, hızın ve hareketin görsel temsilini performatif bir yüzeye dönüştürdü ve 1979 Le Mans’ta genel klasmanda altıncı sıraya ulaştı. <img src="https://images.aposto.com/2025/8/3/1758723480739.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.79" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">1982 üretimi BMW 635 ise iki ilke imza attı. Siyah zemin üzerine alevlerin resmedildiği araç, hem seri üretim bir BMW kullanılarak yapılan ilk Art Car oldu hem de Viyanalı bir sanat profesörü olan tasarımcısı Ernst Fuchs, bir Art Car'da imzası olan ilk Avrupalı sanatçı olma unvanını aldı.BMW Art Cars, bu tarihten sonra izleyicileri, sanatçıların geçmişlerine ve kökenlerine taşıma görevini&nbsp;de üstlendi. Fuchs’u 1986’da pop-art öncülerinden Robert Rauschenberg izledi; 1989’da Michael Jagamara Nelson ve Ken Done’un tasarladığı iki farklı BMW, Avustralyalı sanatçıların renkli dünyasını yansıttı. 1990 yılında ise Asyalı sanatçı Matazo Kayama, BMW 535i için kar kristallerini yansıtan bir tasarım yarattı. Aynı yıl, İspanyol avangard sanatçı César Manrique, İspanya’nın subtropikal adası Lanzarote’nin doğasını model alan rengarenk bir BMW 7 Serisi tasarımıyla karşımıza çıktı.1991 yılında dönemin radikal modellerinden biri sayılan BMW Z1, mağara resimlerinden ilhamla, Almanya Dresden doğumlu sanatçı A. R. Penck tarafından tasarlandı. Aynı yıl Esther Mahlangu, BMW 525i üzerine Ndebele kültürünün geleneksel desenlerini uygulayarak yerel bir görsel dilin modern bir otomotiv yüzeyiyle nasıl küresel dolaşıma girebileceğini gösterdi. <img src="https://images.aposto.com/2025/8/3/1758723499836.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.79" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">1992’de İtalyan sanatçı Sandro Chia, BMW M3 GTR yarış prototipi üzerinde insan suretlerine yer verdi; “insanların arabalara bakışını araba üzerinde onlara yansıtan” bir tasarıma imza attı. 1995 tarihli, David Hockney’nin 850 CSi’si, iç mekanı görünür kılarak nesnenin iç-dış diyalektiğini sorguladı ve modern transparanlık kavramını otomotiv tasarımına uyarladı. 1999’da Jenny Holzer’in V12 LMR’ye yerleştirdiği metinler ise kavramsal sanatın dil stratejilerini motor sporları estetiğiyle birleştirerek “görsel işaret” ile “ideolojik içerik” arasındaki ilişkiyi tartışmaya açtı. BMW Art Cars bu sayede, sanatın soyut ve öznel yorumlarına da alan açtı.2007’de Olafur Eliasson, BMW H2R modelini buz bloklarıyla kaplayarak sıradan bir otomobili doğa ve iklimle kurulan bir enstalasyona dönüştürdü. Eliasson’un işi, sürdürülebilirlik, iklim krizi ve geçicilik gibi kavramları tartışmaya açarak koleksiyonun yalnızca estetik değil, ekolojik ve toplumsal boyutlarını da ele alabileceğini gösterdi.2016 yılında ise multimedya sanatçısı Cao Fei, BMW M6 GT3 ile dönüm noktası olarak kabul edilebilecek bir esere imza attı. Bu siyah yarış arabası, akıllı cihazlara yüklenen bir uygulama ile görülebilen, artırılmış gerçeklik desteğiyle aracın üzerinde dalgalanan bir renk fırtınası oluşturdu; gerçek ve dijital dünyaları birleştirdi.<img src="https://images.aposto.com/2025/8/3/1758723576695.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.64" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">2024’e gelindiğinde ise Julie Mehretu, BMW M Hybrid V8’i kendi “Everywhen” tablosundan yola çıkarak çok katmanlı, dijital çağın görsel kodlarını taşıyan bir estetikle dönüştürdü. Böylece Calder’in öncü 1975 tarihli çalışması ile Mehretu’nun çağdaş yorumu arasında sanatın 50 yıllık dönüşümü izlenebilir hâle geldi; koleksiyon, yalnızca otomotiv tarihinde değil, modern ve çağdaş sanatın evriminde de sürekliliği olan bir anlatıya dönüştü.Bu eserler, sanatçıların otomobile yüklediği anlam evrenini de yansıttı. Pop Art’ın seri üretim estetiğinden soyut ekspresyonizmin jestsel dinamizmine, postmodern kavramsallıktan dijital çağın simülasyon estetiğine kadar genişleyen bu yelpaze, otomobili bir tüketim aracından kültürel bir temsil alanına dönüştürdü. Böylece “hareket eden sanat eseri”&nbsp;kavramı, her kuşakta yeniden tanımlandı; bir yandan teknolojinin ilerleyişiyle dönüşen mühendislik estetiğini, diğer yandan çağın görsel ve kültürel kodlarını bünyesinde topladı.Bugün aralarında Warhol, Lichtenstein, Hockney, Holzer ve Mehretu gibi isimlerin de bulunduğu&nbsp;20 sanatçının imzasını taşıyan BMW Art Cars, otomotiv tarihinde eşine az rastlanan bir kültürel proje olarak ve yarım yüzyıldır aynı ilkeye bağlı kalarak varlığını sürdürüyor.Not almalı:&nbsp;Bu sene 24-28 Eylül tarihleri arasında düzenlenen, Contemporary İstanbul’un 20. edisyonunda ziyaretçiler, koleksiyonun başlangıcını ve güncel yorumunu yan yana görme fırsatı yakalıyor. 1975’te Calder’in imzasını taşıyan ilk Art Car ile Julie Mehretu’nun 2024 tarihli son eseri aynı sergi alanında buluşuyor. Ayrıca koleksiyonun 18 minyatür Art Car modeli de İstanbul’da sanatseverlere sunuluyor.

Duende

Yarım yüzyıldır sanat ile mühendisliği buluşturan BMW Art Cars koleksiyonu, alanının öncü projelerinden biri. Alexander Calder’in 1975’teki tasarımıyla başlayıp Julie Mehretu’nun 2024 tarihli yorumuna kadar uzanan bu yolculuk, farklı kuşakların estetik anlayışlarını biraraya getiriyor. Contemporary İstanbul’un 20. edisyonunda sergilenen Calder imzalı ilk Art Car ile Julie Mehretu imzalı 20. Art Car’ını ziyaret etmeden önce bu projenin tarihini inceliyoruz.

Sanat ile mühendisliği buluşturan vizyon: BMW Art Cars

<img src="https://images.aposto.com/2025/1/6/1738440658794.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.26" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Le Grand Faune, Pablo Picasso, 1973<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp; Venet koleksiyonu:&nbsp;Diane Venet'nin koleksiyonundan seçilen, 20. ve 21. yüzyılın önde gelen 140 sanatçısının tasarladığı 150'den fazla mücevher, 12 Nisan - 5 Ekim tarihleri arasında Florida'daki The Norton Museum of Art'ta Artists’ Jewelry: From Cubism to Pop, the Diane Venet Collection başlıklı sergide ziyaretçilerle buluşacak.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ayrıntılar: Salvador Dalí, Pablo Picasso, Georges Braque, Roy Lichtenstein ve Jeff Koons gibi efsanelerin tasarladığı mücevherlere aynı sanatçıların müze koleksiyonunda bulunan eserleri eşlik edecek.</li></ul>

Aposto Seyahat

Motiflerinin fotoğraflarını bir projeksiyon yardımıyla tuvale kopyalıyorlardı. Yeni Nesnelci ressamlar gibi Fotogerçekçiler de yüzeysel görüntüyü birebir yansıtmak yoluyla sorgulamak ve eleştirmek istediler. Netliği ve detaylarıyla gerçek fotoğrafı neredeyse geride bırakan bu resimler tasvir edilen nesneye yepyeni ve onu teşhir eden bir bakış atarlar. Resmin gerçek bir fotoğraf olmadığını hemen fark eden izleyici, bu olağanüstü kopyanın üzerinden gerçek dünya hakkında düşünecek, onun yüzeyselliğinin bilincine varacaktı. Bu açıdan baktığımızda, kitle kültürünü bir bakıma yüceltmekten geri durmayan Pop Art’çıların tam tersine dünyayı eleştirmiş ve ona mesafeli yaklaşmışlardır.<img src="https://images.aposto.com/2023/1/6/1675515475712.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.01" width="550" alt="M-Maybe A Girl’s Picture-Lichtenstein" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Roy Lichtenstein bu resim üzerinden bize birçok şey anlatır. Sanatçı, renkli noktalardan ve kapalı konturlardan oluşan bu kompozisyon diline mükemmel hakim olduğunu ve çizgi roman teknolojisinden resim sanatının pekala bir şeyler öğrenebileceğini kanıtlar. Magazin kültürünün topluma sel gibi akan ürünleri karşısında sanatçılar çelişkili konumlara düşmekten kurtulamamıştır.Kısacası Pop Art’ı birçok değişik sanatsal biçimler takip etti. Ortak özellikleri, son derece sofistike bir düşünsel altyapı ile buna vakıf olunmadan anlaşılması zor olan bir dizi sanatsal proje ve üründür. İzleyiciyi düşünmeye zorlayarak sanatsal sürecin içine çekme çabası sanatı giderek daha entelektüel bir uğraşı haline getirmiştir. Bütün 20.yy sanatına bu özelliğin damgasını vurduğunu söylemek yanlış olmaz sanırım. Sanat 1960’lı yılların ortalarından itibaren madde olmaktan vazgeçmeye başladı. İnsanın karşısına alıp hakkında kafa yorabileceği sanat eserleri ortadan kayboldu. Kısacası sanat daha geniş bir kavramın içinde eridi.Gerçek dünyanın içine bu kadar karışınca da dönüştürme gücünü kaybetti. Bu ürkütücü gerçekliği anlayan sanatçılar sayesinde resim sanatı hayatımıza geri döndü. Ve resim sanatı bütün toplumsal taleplerden arınmıştı artık, hayatı ve sanatı örtüştürme çabasından da vazgeçmişti. Yeniden sanat olmanın vaktiydi. İnsanın derin düşüncelere veya özle bir meraka gerek olmadan sadece hoşlanarak bakacağı güzel görüntüler ve yanılsamalar yeniden doğuşunu yaşamaya başladı.

Roy Lichtenstein ile ilgili hikayeler